Text
Ongeveer de helft van de onderzochte waterelementen zijn tuin- of parkvijvers. 77% daarvan zijn fit, maar voor 60 % van deze fitte tuin- en parkvijvers zijn er wel aandachtspunten. 23 % van de tuin- en parkvijvers scoort minder goed tot slecht.
Geen leven zonder water
Stille waters, kleiner in oppervlakte, zijn vaak minder gewaardeerd en onderzocht dan stromende rivieren en meren. Met het Citizen Science project "Stille Waters Doorgronden" brengt het Provinciaal Natuurcentrum daar verandering in, want stille waters zijn van groot belang voor mens en dier. Denk maar aan drinkwatervoorziening, bescherming tegen overstromingen, hitte of droogte. Je kunt er actief ontspannen of stilletjes genieten. Ze hebben een positief effect op de mentale en fysieke gezondheid. Voor de natuur betekenen stille waters een belangrijk onderdeel van leef- en verbindingsgebieden.
Burgeronderzoek
Leerlingen van middelbare scholen, vrijwilligers van het Netwerk Natuuronderzoek en geïnteresseerde burgers onderzochten de fitheid van stilstaande waters. Een eenvoudige digitale tool stelde ook niet-wetenschappers in staat om deel te nemen aan het onderzoek. Het project stimuleert zo de onderzoeksvaardigheden van de deelnemers. Voor scholen blijft het project “Stille Waters Doorgronden” beschikbaar als educatief programma.
De resultaten
Het merendeel van de 1.000 onderzochte stilstaande waters ligt in Limburg. Ongeveer de helft van deze waterelementen wordt getypeerd als een sier- of tuinvijver.
Er werd onder meer gekeken naar de aanwezigheid van diersoorten en van waterplanten met hun typische groeiwijze, naar de helling van de oevers en naar factoren die vervuiling in de hand werken. Ook de manier waarop de waterelementen worden beheerd werd in kaart gebracht.
20 % van de onderzochte tuin- en parkvijvers scoren heel goed. Dit zijn fitte vijvers die op alle parameters goed of matig scoren. 57 % van de waterelementen zijn fit, maar met aandachtspunten. Dit betekent dat één parameter slecht scoort. 23% van de vijvers scoren voor meerdere parameters slecht.
Vijvers die minder goed scoren hebben vooral af te rekenen met organische vervuiling. Dit wordt o.a. veroorzaakt door het houden van te veel vissen, en overmatig voederen van deze vissen. Ook een teveel aan bladinval van bomen langs de oever werkt vervuiling in de hand. Een ander element dat nadelige gevolgen heeft, is het ontbreken van structuurelementen, zoals een te beperkte onderwatervegetatie of te steile oevers. Deze structuurelementen spelen een belangrijke rol in de natuurlijke zuiveringsprocessen én bieden leef- en schuilplaatsen voor waterdieren, die op hun beurt helpen om de vijver fit te houden.
Tips voor een fitte vijver
Wie een superfitte (tuin)vijver wil, kan met een paar acties een gezond evenwicht creëren en van zijn vijver een echte thuis maken voor planten en dieren. Beperk bijvoorbeeld het voederen van vissen en eenden, vermijd kunstmeststoffen in en rond de vijver en introduceer geen woekerende (invasieve exotische) planten. Afgevallen bladeren en woekerende of afgestorven planten verwijder je ook best. Zo vermijd je dat de vijver verzuurt. Wie een nieuwe vijver aanlegt, werkt best met zacht glooiende oevers. Zo kunnen dieren makkelijk tot bij het water, en creëer je ondiepere zones waar koudbloedige dieren zoals kikkers een thuis kunnen vinden.